Leerlingen die in flow raken (een mentale toestand waarin een persoon volledig opgaat in zijn of haar bezigheden) bij het doen van hun schoolwerk kom ik niet zo vaak tegen. Veel vaker krijg ik leerlingen in mijn praktijk die spanning of stress ervaren of last hebben van verveling. Jammer, want het regelmatig in een toestand van flow zijn is een belangrijke voorwaarde om geluk te ervaren.

Afgelopen weekend las ik een krantenartikel waarin werd beschreven dat een zeer groot deel van de studenten last heeft van angsten, depressies en suicidale gedachten door o.a. de ervaring van een hoge werkdruk. Dit terwijl nieuwe dingen leren juist energie zou moeten geven.

Onderstaand schema, een vereenvoudiging van het model van de psycholoog Csikszentmihalyi, geeft duidelijk weer wat ik vaak zie bij m.n. (hoog)begaafde en hooggevoelige tieners.

Bijvoorbeeld een hoogbegaafd kind van 10 dat zichzelf vragen stelt over existentiële vragen als wat is de zin van het/mijn leven. Dit zijn vragen die vaardigheden behoeven die een kind van 10 nog niet heeft. De uitdaging om antwoord te vinden op dit soort vragen is enorm groot. Stress is het gevolg wat zich kan uiten in angsten, boosheid, verdriet enz.

Een ander voorbeeld is een creatief begaafd kind dat op het VWO zit. Enerzijds is er sprake van verveling omdat creatieve (denk)vaardigheden niet voldoende worden uitgedaagd. Aan de andere kant zijn er uitdagingen (leren leren, sociale vaardigheden, executieve vaardigheden, motivatie) waarvoor de vaardigheden nog ontbreken. Op en neer schieten tussen stress en verveling is het gevolg.

Tenslotte een hooggevoelige tiener die de vaardigheid heeft om veel aan te voelen en op te merken, waarbij er dus sprake is van een diepgaande prikkelverwerking. Uitdagingen in het leven van deze tiener zoals een scheiding van ouders, verhuizing, ruzie met vriendinnen enz. zijn vaak erg groot om mee om te gaan. Vaardigheden en uitdaging zijn bij deze tiener niet in balans.

Altijd is het belangrijk om uitdagingen en vaardigheden in balans te brengen. Een continue staat van stress of verveling is slecht voor de (psychische) gezondheid. Zodra je werkt heb je het aanbrengen van balans grotendeels zelf in de hand, je kunt redelijk autonoom keuzes maken. Hoe mooi zou het zijn wanneer je ook voor die tijd vaker in een flow zou kunnen raken.

Enerzijds betekent dit dat jonge mensen, naast de vakken die ze op school krijgen, vaardigheden aangeleerd moeten krijgen als bijvoorbeeld zelfkennis, omgaan met sociale situaties, omgaan met emoties, leren leren en executieve vaardigheden. Mijn ervaring is dat ze zelf heel goed aan kunnen geven wat ze willen leren en waarom. Wanneer ze iets moeten leren van een docent of ouder, is het belangrijk dat duidelijk wordt uitgelegd waarom die vaardigheid moet worden geleerd zodat ze intrinsiek gemotiveerd kunnen raken.

Het geven van uitdaging is de andere kant van de medaille. Hierbij is het belangrijk om te kijken wat past bij de talenten, drijfveren en interesses van een kind. Uitdaging in de vorm van Wiskunde B, Spaans of extra moeilijke sommen is voor het ene kind heerlijk, terwijl een ander kind juist uitdaging vindt in het creatief verbinden van verschillende vakken, leren fotograferen, hout bewerken of een cursus psychologie.

Laten we zorgen dat jonge mensen in flow, met af en toe een gezonde dosis spanning en routine, kunnen leren en ontwikkelen. Alleen dan kunnen ze straks hun unieke talenten inzetten.

Deze blog draag ik op aan Nelly ter Voert van TalentWoman. Zij inspireert mij steeds weer om op zoek te gaan naar mijn eigen flow.