Een keuze maken voor een studie die echt bij je past is lastig wanneer je in ontwikkeling bent en nog niet precies weet wie je bent. School is met name gericht op de cognitieve ontwikkeling, terwijl je voor een goede studiekeuze niet alleen moet weten in welke vakken je goed bent, maar ook weet moet hebben van je persoonlijkheid en wat je belangrijk vindt in het leven. Ten opzichte van de tijd dat ik zelf moest kiezen zijn er de afgelopen 30 jaar ontzettend veel studies bijgekomen. Daarnaast ligt de druk hoger vanwege studiepunten die gehaald moeten worden en de afgeschafte studiebeurs. De druk om goed te kiezen voelen scholieren en dit kan hen juist blokkeren in het kiezen.

Wat kun je als ouders doen, naast het bezoeken van open dagen, om je zoon of dochter te helpen bij een studiekeuze? Hier volgen een aantal tips.

Ten eerste is het belangrijk om de druk er een beetje af te halen. Natuurlijk is het een belangrijke beslissing, maar maak duidelijk dat de keuze die nu wordt gemaakt geen keuze voor het leven is. In het vooruitzicht hebben dat je 50 jaar voor de klas staat, beugels plaatst of de financiën voor een bedrijf regelt is voor een jongvolwassene die aan het begin van zijn vrije leven staat geen aanlokkelijk idee. Aangeven dat een studie een startpunt is waarin je vaardigheden leert en kennis opdoet en van waaruit je weer verschillende keuzes kunt maken zorgt vaak voor een zucht van verlichting.

Daarnaast kun je samen onderzoeken wat je kind écht belangrijk vindt in het leven. Kiest het voor een opleiding waarmee je baangarantie hebt en veel geld kunt verdienen? Wanneer veel geld verdienen een belangrijke waarde is, misschien een verstandige keuze. Veel jongeren geven echter aan dat ze andere waarden hebben zoals bijvoorbeeld: zingeving, plezier, vrijheid, creativiteit, structuur, ander helpen. Hun waarden kun je samen bepalen met behulp van een waardenlijst die je online kunt vinden. Laat je zoon of dochter bepalen wat zijn of haar 5 belangrijkste waarden zijn in het leven, en ben er op bedacht dat er geen keuzes worden gemaakt om jou als ouder te pleasen. Houdt deze waarden langs de mogelijke opleidingen (en de bijbehorende beroepen) en kijk of ze overeenkomen. Iemand die bijvoorbeeld vrijheid en creativiteit in zijn lijstje van 5 heeft staan kan beter geen opleiding kiezen waar alles volgens vastgelegde structuren verloopt.

Een ander hulpmiddel is een interesselijst. Je kunt kijken welke vakken je kind interessant vindt, maar veel mogelijke interesses zijn niet in schoolvakken omvat. Denk aan sterrenkunde, zorgen voor veiligheid, mode. Kijk hierbij ook naar wat je kind tussen zijn 6e en 10e graag deed. Vaak worden leerlingen op de middelbare school in een stramien van schoolvakken “gedwongen” waardoor hun eigenheid steeds meer verdwijnt. Ga weer op zoek naar die eigenheid door te bedenken of het voorheen altijd buiten speelde, opkwam voor dieren, schooltje speelde, graag puzzelde, altijd in het middelpunt stond of legoblokjes sorteerde. Probeer verbanden te leggen met de schoolvakken en buitenschoolse activiteiten die hij nu leuk vindt om zo steeds meer bij de kern te komen waardoor hij wordt gedreven. Iets doen waar je blij van wordt en wat echt bij je past houd je langer vol (gezien de pensioenleeftijd belangrijk), daarnaast zul je er sneller in uitblinken omdat je er veel tijd en energie in wilt steken.

Ook belangrijk is het om te kijken naar de manier van leren die het beste past. Is je kind van het creatief denken en oplossingen bedenken, of houdt het juist van veel informatie verzamelen en bestuderen. Zit hij graag alleen achter zijn bureau te leren of werkt het beter om (in een groep) al doende te leren. Vaak gaan we uit van het meest logische. Maar wanneer een VWO leerling een passie en talent heeft voor het maken van rapmuziek is een Universitaire studie misschien niet waar hij het meest gelukkig van wordt. Een mavo leerling die juist liever uit boeken leert dan in de praktijk kan misschien beter eerst Havo gaan doen dan een Mbo-opleiding. En dan zijn er nog de leerlingen die autodidact zijn en helemaal geen studie willen gaan volgen maar bijvoorbeeld zelf een bedrijfje opzetten.

Wanneer de scholier en ouders het lastig vinden om waarden, interesses en oorspronkelijke drijfveren te bepalen, dan kunnen ze hulp zoeken bij een coach die met ze meekijkt naar hun persoonlijkheidsprofiel. Zelf zet ik graag het TalentCompass in (www.talentcompass.nl). Jongeren maken online een test waarbij ze 72 keer tussen 2 zinnen moeten kiezen wat het beste bij hen past. De zinnen gaan niet over beroepen, maar over innerlijke drijfveren. De uitkomst geeft inzichtelijk waar je blij van wordt, wat je talenten en drijfveren zijn. In een uitgebreid verslag komt ook naar voren over welke vaardigheden je beschikt, wat je valkuilen zijn en van welke activiteiten je niet zo blij wordt. Daarnaast kan in kaart worden gebracht welke studies en beroepen bij iemand passen.

Het is dus van belang om bij studiekeuze te weten óf te ontdekken wie je kind echt is, waar de innerlijke motivatie zit en wat zijn of haar natuurlijke manier van leren is. Door talenten en waarden te leren kennen, deze in te zetten en verder te ontwikkelen komt je kind tot een optimale ontwikkeling en prestatie. Dít, samen met de waardering hiervoor en het kunnen leveren van een positieve bijdrage aan onze samenleving, maakt hen bovenal tot gelukkigere mensen.