Tijdens mijn studie Sociologie kreeg ik regelmatig onderwijs over de normen en waarden* van verschillende groepen mensen. Altijd triggerde mij dit, want kan een groep mensen wel gemeenschappelijke normen en waarden hebben? En staan die vast of kunnen die veranderen?

Nu, heel wat jaren na mijn studie, werk ik in mijn praktijk veel met waarden. Een aantal jaren geleden werd ik er tijdens een opleiding bewust van dat wanneer ik dingen doe of moet doen die niet bij mijn waarden passen, ik daar ongelukkig, boos of verdrietig van kan worden. Mijn kernwaarden zijn eigenheid, rechtvaardigheid, verantwoordelijkheid nemen, uitdaging, creativiteit en dankbaarheid. Komt een van deze waarden in een situatie in het gedrang, dan heb ik daar veel last van en kan/wil ik dat niet zomaar naast me neerleggen. Hoe blij ben ik dat ik als ondernemer, moeder, partner, vriendin, enz. in Nederland grotendeels zelf kan bepalen middels welke waarden ik wil leven.

Als volwassene (in deze tijd in Nederland) kun je omgevingen uitzoeken die passen bij jouw waarden. Voor kinderen is het leven naar hun waarden lastiger omdat ze nog heel veel moeten en veel minder keuzemogelijkheden hebben.

Wat ik in mijn praktijk bij veel hooggevoelige bewuste tieners zie, is dat ze zelf heel goed weten wat hun waarden zijn en wat dus belangrijk voor hen is. Maar het leven hier naar invullen is veel lastiger. Waarden die ik vaak voorbij hoor komen bij deze tieners zijn bijv. vrijheid en zingeving.

“Ik vind het niet nuttig wat ik leer op school, wat heb ik daaraan voor mijn leven?”

“Ik zit de hele dag vast op school. Wanneer ik dan thuis ben moet ik weer huiswerk maken en leren, zelfs in de weekenden en vakanties. Ik ben blij als ik mijn diploma heb en kan gaan doen wat ik wil.”

Ook conflicten kunnen ontstaan door verschillende waarden, of juist door dezelfde waarden maar met een andere invulling daarvan.

Wanneer respect een waarde is, kun je van daaruit bijvoorbeeld “Je moet luisteren naar je ouders” als norm instellen. Maar wat als je kind ook respect als waarde heeft, maar daarbij de norm heeft: “Je krijgt respect van mij wanneer ik het ook van jou krijg, ongeacht je leeftijd”. Hoe ga je hier mee om?

“Ik vind eerlijkheid belangrijk dus ik zeg wat ik denk als iemand me om mijn mening vraagt. Mijn moeder zegt dat ik soms moet jokken omdat anderen me anders misschien niet meer aardig vinden.” Aardig zijn is hier waarschijnlijk een waarde van moeder die kan conflicteren met de waarde eerlijkheid.

Weten wat jouw waarden zijn en van de mensen die dicht bij je staan, kan veel verhelderen. Het helpt communicatieproblemen oplossen, en oplossingen vinden voor uitspraken en gedragingen zoals in bovenstaande stukjes.

Tijdens de vakantie wellicht leuk om eens met je gezin, vrienden of collega’s te onderzoeken wat ieders 5 of 6 belangrijkste waarden zijn (en uitleggen wat je hieronder verstaat). Op internet zijn waardenlijstjes te vinden, wil je graag een lijstje van mij ontvangen dan stuur een mailtje naar info@sandravantermeij.nl.

*Voor wie de begrippen normen en waarden door elkaar haalt: waarden zijn idealen en motieven die je (als persoon of als samenleving) na wilt streven, normen zijn de regels die eruit voortvloeien. Bijv. veiligheid is een waarde, het hanteren van verkeersregels zijn normen.